Het gewicht is en blijft een lastig onderwerp. Thema’s zoals bodyshaming en fatshaming komen steeds vaker voorbij in de media. Mensen worden beoordeeld of veroordeeld op basis van hun bovengemiddelde gewicht. Begin april schreef ik al eens een artikel over de rol van het gewicht op je salaris. Maar hoe werkt dat eigenlijk tijdens sollicitatiegesprekken?
Foto: Pixabay
Overgewicht belemmerende factor
Deze week sprak ik Peter*, een man die hier al lange tijd last van heeft. Hij vertelde mij dat hij al jaren te maken heeft met overgewicht en dat hij dit in het proces van solliciteren steeds weer tegenkwam. Hij was jarenlang zeer intensief bezig met solliciteren en voerde talloze sollicitatiegesprekken.
”Telkens weer speelde mijn gewicht een rol. Ik zag mensen al kijken wanneer ik binnen kwam. Vaak verzinnen ze een smoesje wanneer ze je afwijzen. Want het wordt niet vaak écht in je gezicht tegen jou gezegd. Maar ik merkte het aan de manier waarop mensen naar mij keken en hoe ze tegen mij spraken. Ze willen gewoon niet iemand aannemen met overgewicht.”
Omdat Peter zo veel moeite had met het vinden van een baan raakte hij uiteindelijk dakloos. Maar hij bleef doorgaan. Na 350 sollicitatiebrieven kreeg hij uiteindelijk een kans van een werkgever en kon hij aan de slag. Ondanks dit een tijdelijke functie was, zorgde dit er wel voor dat hij daarna nooit meer z’n lange periode zonder werk heeft gezeten. Maar dit zette hem ook aan het denken.
”Ik ben lange tijd niet zo erg bezig geweest met mijn uiterlijk, tot ik door kreeg welke rol het speelt tijdens sollicitatiegesprekken. Mensen kunnen roepen wat ze willen over inhoud, maar die eerste indruk heeft mij lange tijd wel in de weg gezeten. Ik weet zeker dat dit destijds grote invloed had. Sinds die periode ben ik ook vaker gaan kijken naar het uiterlijk van succesvolle ondernemers. Zet ze maar eens naast elkaar en je zult meteen zien dat mensen die écht aan de top staan met hun bedrijf slank zijn. Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Maar het is wel iets dat opvalt.”
Het blijft een proces
Wie zich verplaatst in zijn situatie, zou er wanhopig van kunnen worden. Dat deed Peter niet.
”Ik ben enorm optimistisch van nature en besloot mijzelf hier niet bij neer te leggen. Dit is nu eenmaal hoe de wereld in elkaar zit. Ik heb gemerkt dat je wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek op basis van de inhoud, van je CV dus. Maar de beoordeling vindt plaats tijdens het gesprek en dat is op basis van je uiterlijk.
Dus destijds besloot ik dat ik wat aan mijn uiterlijk moest gaan doen. Hoe weinig geld ik ook had, ik zorgde er altijd voor dat ik een pak droeg tijdens sollicitatiegesprekken. Door ziekte viel ik uiteindelijk ruim 25 kilo af. Dat was goed voor mijn eerste indruk, maar daardoor paste ik de pakken helaas niet meer. Met een veel te groot pak kun je ook niet voor de dag komen. Dat was dus wel lastig.
Voor mij blijft het een proces, iets waar ik mee bezig blijf. Nu ik weer werk ben ik ook aan het kijken of ik iets aan mijn gebit kan laten doen. Mijn tanden staan scheef en daar kijken mensen vaak ook naar. Dit zorgt er ook voor dat ik niet echt lach in het openbaar. En dat heeft ook weer invloed op hoe je overkomt.”
Het is dubbel
De eerste gedachtes die bij mij naar boven komen gaan over discriminatie en ongelijkheid. Want hoe kunnen mensen op basis van gewicht nu afgewezen worden? Ook vollere mensen kunnen er met een verzorgd uiterlijk representatief uitzien. Maar zoals in vele gevallen, en nu ook, is het niet zo simpel als het lijkt. Volgens Ilse Verweij, interim HR adviseur en commissielid van de NVP Sollicitatiecode, is het een taboe dat doorbroken moet worden.
”Natuurlijk mag je mensen niet op basis van het uiterlijk beoordelen. Sterker nog, selecteren op basis van persoonlijke kenmerken is echt uit den boze. Maar er zijn genoeg beroepen waarbij je er niet aan ontkomt. Wanneer je een sollicitatiegesprek voert met iemand die voor zijn of haar functie de hele dag in een warenhuis moet lopen, dan weet je dat diegene een bepaalde conditie moet hebben om dit vol te kunnen houden. Als iemand dan uitgeput is na één korte trap, dan weet je dat het lastig gaat worden. En daar speelt gewicht nu eenmaal een rol bij.
Hetzelfde probleem heb je ook bij beroepen waar iemand zwaar moet kunnen tillen. Dat moet je lichaam ook maar aankunnen. Maar soms gaat het ook om praktische redenen. Een buschauffeur moet bijvoorbeeld wel in een stoel passen. Als hij dat niet doet, wil dat niets zeggen over zijn rijvaardigheid. Hij past er dan alleen niet in.”
Discriminatie?
Nu is het natuurlijk de vraag wat de grens is tussen discriminatie en functionaliteit wanneer het om overgewicht gaat. Er zijn ook werkgevers die geneigd zijn om mensen met overgewicht niet aan te nemen omdat ze bang zijn voor ziekte.
Wanneer iemand zich gediscrimineerd voelt, dan kan diegene aankloppen bij het College voor de Rechten van de Mens. Het lastige is alleen dat gewicht niet valt onder één van de twaalf criteria waarbij men kan spreken van discriminatie. Daarnaast is er slechts één keer een klacht behandeld waarbij er iemand was die het gevoel had wegens het gewicht te zijn gediscrimineerd. Het ging in dit geval om een man met morbide obesitas die was afgewezen voor een functie als postbode. Nu was er wel sprake van discriminatie, en dat kwam omdat morbide obesitas valt onder ziektes. Volgens de wet moest de werkgever hem wel werk bieden, alleen met een aanpassing. Dit is vervolgens ook gebeurd.
Kortom: de grens tussen discriminatie en redelijkheid is lastig wanneer het gaat om overgewicht. Aan de ene kant willen we niet mensen selecteren op het uiterlijk, terwijl het aan de andere kant functioneel gezien bijna onmogelijk is om dat nooit te doen.
* Peter is niet zijn echte naam. In verband met privacy heb ik voor dit artikel een pseudoniem gebruikt.
