Soms komt er zo’n nieuwsbericht voorbij waarvan iedereen compleet in shock is. Zeker wanneer het nationaal nieuws rondom werkkleding betreft, word ik vaak getagd. Deze week was het ook weer raak. Albert Heijn kwam in het nieuws door een wat onhandige actie rondom hun bedrijfskleding. Ik werd de afgelopen dagen overspoeld met berichten van lezers die aangaven hoe belachelijk ze het incident vonden en met de vraag of ik erover kan schrijven.
Na het lezen van de nieuwsberichten snap ik de ophef. En toch is het ergens ook weer niet heel raar. Ik ben erin gedoken. En het verhaal ligt, zoals vaak, iets anders dan dat de media ons vertelt…
Wat is er gebeurd?
Laat ik als eerste even de situatie omschrijven. Albert Heijn is al enige tijd bezig met nieuwe bedrijfskleding. De huidige kleding, die inmiddels alweer zo’n achttien jaar oud is, zal in het tweede kwartaal van 2020 vervangen worden. De medewerkers van het filiaal in Nijmegen mochten de nieuwe kleding als eerste testen.
Om te bepalen welke maten de medewerkers nodig hadden, had de supermarktketen een app in het leven geroepen. De app schat aan de hand van een foto in wat de beste maat is. Om de maten goed te kunnen bepalen is het van belang dat de contouren van het lichaam duidelijk zichtbaar zijn en niet verborgen onder bijvoorbeeld wijde kleding.
Om bovenstaande reden werd de medewerkers geadviseerd om in strakke sportkleding of ondergoed op de foto te gaan. Deze informatie kregen de medewerkers via een poster waar tevens op stond dat het verstandig was om hulp van iemand anders te vragen bij het maken van de foto. Daarbij werd benadrukt dat het een vrijwillige proef was.
Onder druk
En dit is precies waar het fout is gegaan. De medewerkers ontvingen namelijk ook een e-mail waarin stond dat het meedoen verplicht en essentieel was. De filiaalmanager gaf zelfs aan dat medewerkers niet meer in de winkel mochten werken als ze niet meededen. Ze moesten immers de juiste bedrijfskleding dragen.
Het verhaal en de e-mails kwamen terecht bij NRC Handelsblad, die er vervolgens een artikel over schreef. Hierin werd een zeventienjarige medewerker uit het Nijmeegse filiaal geïnterviewd over het incident. De jongen gaf aan dat hij een ongemakkelijk gevoel ervaarde bij het maken van de foto, maar het deed uit angst om zijn baan te verliezen.
Een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft aangegeven ongerust te zijn over de gevolgen van de app. ”Het levert een bizarre database op van medewerkers van Albert Heijn, ín ondergoed.” Ook wordt benadrukt dat zelfs nadat de medewerkers toestemming hebben gegeven, er geen sprake is van vrijwillige medewerking. Tussen een medewerker en werkgever is er namelijk altijd een hiërarchische relatie.
Zoals ik al aangaf werd er vol verbazing op het incident gereageerd. Mensen vonden het belachelijk. Logisch ook. Het is niet gebruikelijk om als werkgever een foto van je medewerker in ondergoed te vragen.
De bodyscan
Hoe vreemd dit nu misschien ook klinkt, toch is het ergens ook weer niet heel raar dat Albert Heijn het op deze manier heeft aangepakt.
De zogenaamde bodyscan is iets waar al langere tijd mee wordt geëxperimenteerd. Diverse leveranciers die bedrijfskleding ontwikkelen zijn hier op dit moment mee bezig en sommige gebruiken het al een aantal jaren. Het is namelijk een hele duurzame manier om erachter te komen hoeveel kleding je in welke maten nodig hebt. Zeker bij grote bedrijven zoals Albert Heijn, die landelijk zo’n 100.000 medewerkers heeft, is het een uitkomst.
Je hoeft geen maten met een meetlint op te meten en ook pasbussen zijn niet meer nodig. Met een simpele foto en een modern systeem weet je meteen wat je nodig hebt. Het scheelt tijd, geld, mankracht én het is, tot zover men het kan inschatten, minder belastend voor het milieu.
Niet alleen in de bedrijfskleding is de bodyscan een goede oplossing. In 2012 was het de Amstelveense boetiek Unielle Couture, gericht op bruidsmode en avond- en cocktailjurken, die als eerste een bodyscan in de winkel introduceerde. Zij boden destijds katoenen shirts en broekjes aan om te dragen tijdens het scannen. De eigenaresse gaf aan dat het systeem veel nauwkeuriger werkt dan een persoon die iemand opmeet en dat dit bij maatkleding heel belangrijk is.
Wat ging er mis?
Als je de voordelen van de bodyscan zo leest, dan vraag je je bijna af waarom we zo moeilijk doen. We willen allemaal duurzaam leven, toch? Bewust zijn van het milieu en zaken goedkoper oplossen?
Aan de andere kant leven we ook in een tijd waarin we bezig zijn met onze online privacy. De AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) is al lange tijd een belangrijk en terugkerend onderwerp. Worden onze gegevens wel goed beschermd? Wie zorgt daarvoor? En vooral: wat mag je eigenlijk online opslaan?
Die laatste vraag is bij Albert Heijn van belang. Juridisch gezien mogen zij niet zomaar een foto van medewerkers in ondergoed vragen. Dat is in het geval van de bruidsmodezaak een ander verhaal. Klanten kunnen ervoor kiezen om hun jurken daar te kopen en zichzelf op deze manier te laten opmeten. Bovendien is de relatie tussen de klant en verkoper ook een andere, meer gelijkwaardige relatie dan in het geval van Albert Heijn.
Naast de juridische en hiërarchische redenen is er bij de supermarktketen ook sprake van een aantal kleine, maar essentiële ‘foutjes’. Je zou het ook onhandige acties kunnen noemen. Zo wordt er per e-mail aangegeven dat de proef verplicht is, terwijl er op de poster staat dat het vrijwillig is. Daarnaast is het adviseren van een foto in ondergoed niet zo handig. Wanneer ze enkel hadden gevraagd om een foto in strakke sportkleding, dan was er waarschijnlijk niets aan de hand geweest.
Belangrijke lessen
Het incident is vooral een goede les voor andere bedrijven. Dit laat precies zien voor welke uitdagingen wij staan in de moderne tijd. We willen duurzaam en goedkoper ondernemen maar moeten ook verantwoordelijk handelen en onze privacy beschermen. En dat is niet altijd even makkelijk, zo blijkt.
Groetjes,
Aileen
