Frankrijks experiment met schooluniformen lijkt nu toch geflopt

Het was het gedroomde beeld van Macron: ieder kind in Frankrijk zou weer een schooluniform dragen. Want het zou beter zijn voor de gelijkwaardigheid onder de leerlingen en het zou een eind maken aan de “heerschappij van het uiterlijk”. Dus werd er een pilot uitgerold waarbij scholen dit in de praktijk konden testen. Maar Frankrijks experiment met schooluniformen lijkt nu toch geflopt. Wat is er gebeurd en waarom wordt het enthousiasme van de president niet breder gedeeld? In dit artikel vertel ik je er alles over.

Schooluniformen maken alles beter

De pilot leek op papier heel simpel en aantrekkelijk. Scholen over het hele land konden zich aanmelden voor een experiment met uniformen en de overheid zou de kosten dekken. De helft zou worden betaald door de regering, de andere helft door de lokale overheid.

Volgens de ministers kregen de scholen daar een hoop voor terug. De uniformen zouden “de cohesie tussen leerlingen versterken, het klimaat op scholen verbeteren, bijdragen aan een sfeer van werk en gelijkheid, een gevoel van verbondenheid en eenheid creëren.” Het zou bovendien ervoor zorgen dat onhandelbaar gedrag afneemt, cijfers stijgen en een “barrière vormen tegen de radicale islam.” Het woord uniform werd trouwens vervangen door “gemeenschappelijke outfit”, in de hoop hiermee het draagvlak te vergroten. Maar dat is eigenlijk gewoon hetzelfde als een uniform. Het doel was om de kleding, na het experiment, vanaf 2026 in heel het land in te voeren.

Maar in de praktijk bleek dit flink tegen te vallen. Het kledingpakket voor de zomer en gymlessen was nog niet beschikbaar, waardoor het onduidelijk was waarvoor men precies koos. Ondertussen kregen de scholen te horen dat de kledingpakketten, die 200 euro per kind kostten, nu ‘gratis’ zouden zijn, maar na het experiment moesten de ouders dit gaan betalen. Met als gevolg dat er vooral een hoop kritiek was.

Frankrijks experiment met schooluniformen lijkt nu toch geflopt

Met bovenstaande feiten in het achterhoofd is het niet zo gek dat weinig scholen zich aanmeldden. Van de 59.650 Franse scholen waren er slechts 204 die bereid waren om mee te werken aan het experiment. Officieel is het project afgelopen januari gestart en zou het twee jaar moeten duren, maar het lijkt nu al te zijn mislukt. In nog geen drie maanden tijd zijn al 15 scholen gestopt met het uniform, en de verwachting is dat er meerdere zullen volgen wanneer de ouders de kosten zelf moeten gaan dragen. En op de scholen waar de uniformen officieel nog werden gedragen, bleken diverse leerlingen dit te weigeren. Dus heeft de overheid de stekker eruit getrokken.

Sophie Primas, woordvoerder van de overheid, baalt ervan. “Ik betreur het dat de zaken om budgettaire redenen worden stopgezet. We hadden tot het einde (van de proef) moeten doorgaan. Het is jammer.”

Flop is geen verrassing

Begin 2024 schreef ik al dat dit plan vooral leuk klinkt in de oren van degenen die vinden dat we terug moeten in de tijd. Mensen zoals Brigitte Macron, de vrouw van de president, roepen vaak dat ze er goede herinneringen aan hebben. Maar men lijkt vooral vast te houden aan de gedachten en gevoelens die een schooluniform bij hen oproept. Het experiment heeft weinig te maken met de realiteit. Want als men daar serieus over had nagedacht, was dit project waarschijnlijk niet tot stand gekomen.

Als eerste had men onderzoek kunnen doen naar hoe de Franse bevolking denkt over schooluniformen. Daar hoef je het niet voor in te voeren, maar dit kun je de scholen gewoon vragen. Scheelt een hoop geld ook. En dan had men al gezien dat er weinig interesse is om een set kleding te verplichten die al sinds de jaren ’60 in Frankrijk is afgeschaft. Nu waren er scholen die zelf een referendum hielden onder de leerlingen en zo op voorhand al wisten dat er geen interesse was. En wie een beetje verstand heeft van hoe een maatschappij werkt, weet dat het doorvoeren van veranderingen sowieso al lastig is. Draagvlak voor een dergelijk plan is dus essentieel als je het wilt laten slagen. Let wel: essentieel, maar ook draagvlak biedt geen garantie voor succes.

Schooluniformen financieel niet haalbaar

Dan is het nog goed om te kijken of het beoogde succes ook realistisch is. Wie de onderzoeken rondom schooluniformen er op naleest, ziet dat het effect hiervan de laatste jaren is veranderd. Waar de kleding vroeger nog zorgde voor een groter gemeenschapsgevoel, is dat tegenwoordig al lang niet meer het geval. De tijden zijn veranderd, en dus ook de jeugd. Individualisme en gelijkheid zijn onder de nieuwe generatie sowieso al thema’s waar men zich meer bewust van is. Het is dan ook geen verrassing dat er leerlingen waren die weigerden om het uniform te dragen. We zijn niet meer zo volgzaam als vroeger.

Ten slotte is het financiële plaatje ook niet bepaald rooskleurig te noemen. Economen hebben al aangegeven dat Frankrijk het zich niet kan permitteren om 2 miljard uit te geven aan schooluniformen. Dat is het bedrag dat het zou kosten wanneer de overheid alle kinderen in het land voorziet van een schooluniform. Want gezien de protesten van zowel de scholen, lokale overheden als ouders, hadden weinig partijen zin om een duit in het zakje te doen.

Het land kampt met een economie die maar traag groeit en een oplopend begrotingstekort. Het is, naast alle bovengenoemde argumenten, niet het juiste moment voor een experiment met schooluniformen. Ik zou zeggen: focus je op het herstel van je land, zodat de jeugd zometeen een goed leven heeft. Daar hebben ze een stuk meer aan.

Groetjes,

Aileen