Want to read in English? Click here
Vorige week heeft de NS bekendgemaakt te stoppen met railcatering. Mocht de naam je niets zeggen, dit zijn de mensen die je in de trein koffie en snacks aanbieden. Omdat er steeds meer winkels op de stations zijn die hetzelfde aanbieden, is het alleen niet meer voldoende winstgevend.
Hoewel NS er na veertien jaar mee stopt, is het aanbieden van koffie in de trein een service die al heel lang bestaat. Ik sprak met Tuur Verdonck, Conservator Techniek en Spoorweginnovatie bij het Spoorwegmuseum, over hoe de railcatering er vroeger uitzag en wat de medewerkers droegen.
Het uniform van NS railcatering: van vroeger tot nu
In de zeventiende eeuw kregen reizigers al koffie aangeboden in de trein, alleen zag deze service er anders uit. De obers stonden op de stations, gekleed in formele kleding, te wachten op de treinen. Zodra er een trein aankwam, werd de koffie door het raam of de deur aangeboden. Omdat er nog geen wegwerpbekers bestonden moest men de koffie snel opdrinken. Het porseleinen kopje moest immers teruggegeven worden aan de ober. Deze ober was doorgaans gekleed in dezelfde kleding als in chique restaurants.
Begin 1900
In de negentiende eeuw was het Wagons-Lits die tot aan de jaren tachtig de catering in de Nederlandse treinen verzorgde. In die periode kwamen er ook obers die in de trein meereisden en koffie aanboden.
Het Franse bedrijf vond de nette, traditionele kledingstijl belangrijk. De bediendes op de stations en later in de treinen droegen een wit jasje met een zwarte stropdas. Dat is ook precies wat de NS wilde: de railcatering moest een traktatie zijn en luxe uitstralen.
Moderne stijl
Vanaf de jaren zeventig wilde de NS de kledingstijl veranderen. Het moest moderner worden en dus werd de kleding een combinatie van bruin en oranje. Dit waren destijds de modekleuren. Daarna is men niet meer teruggegaan naar de klassieke pakken in het zwart en wit. In de jaren die volgden, de jaren tachtig en negentig, werd de stijl steeds meer casual en moderner qua uitstraling.
In de jaren negentig kwam er na ruim honderd jaar een einde aan de samenwerking tussen NS en Wagons-Lits. Vanaf dat moment werd het Nederlandse bedrijf Albron verantwoordelijk voor de railcatering. Naast de obers die lopend koffie aanboden in de trein waren er ook treincoupés met een café.
De barista
In 2000 besloot de NS tijdelijk te stoppen met de railcatering, om het een paar jaar later zelf te gaan organiseren. De bedrijfskleding bleef modern, maar wisselde ook qua uitstraling. Zo was er eerst een rood T-shirt met het logo van ijsjesmerk Ola erop. Daarna ging men naar zwarte T-shirts en polo’s waar koffiemerk Douwe Egberts op stond.
Twee jaar gelegen werd de stijl opnieuw omgegooid. Men wilde meer een uitstraling van een barista en dus werden de kleuren donkerblauw en beige gecombineerd. Ook werd er een schort aan het kledingpakket toegevoegd.
Einde van een tijdperk? Of toch niet?
Op 1 februari jl. werd het laatste uniform overgedragen aan het Spoorwegmuseum. De overige 350 uniformen zullen worden gerecycled en verwerkt in de kleding van de stationswinkels. De 73 medewerkers van de railcatering zitten gelukkig niet meteen zonder baan. Zij kunnen allen aan het werk in de winkels op de stations.
Het lijkt een einde van een tijdperk, maar het is de vraag voor hoelang. De NS heeft in 2000 ook al eens de stekker uit de railcatering getrokken om het een paar jaren later toch weer te gaan proberen. Ik begrijp dat de service in tijden van een pandemie weinig rendabel is, maar verwacht dat het ook wel weer terugkomt. Het blijft een goede manier om de treinreis wat prettiger te maken. Het is alleen eerst zaak dat de economie wat aantrekt…
Groetjes,
Aileen
