Hoewel de politie voor veiligheid zou moeten zorgen, staan zij in Amerika vooral bekend om het geweld dat ze gebruiken. De angst voor deze beroepsgroep is zo groot dat ouders die werkzaam zijn als agent bij sommige onderwijsinstellingen worden gevraagd om niet in uniform de school te betreden. Uit onderzoek is gebleken dat deze kleding bij kinderen veel stress kan veroorzaken, zeker wanneer zij doelwit zijn geweest van politiegeweld.
Naast het agressieve gedrag van de politie is ook het uniform door de jaren heen veranderd. Hoeveel invloed heeft dit op het gedrag van de agenten en de burgers? En hoe zouden ze dit kunnen verbeteren? Ik ben erin gedoken.
Politie uniform of leger uniform?
In 2020 keek de hele wereld toe hoe er werd geprotesteerd tegen het Amerikaanse politiegeweld. Mensen gingen massaal de straat op na de dood van George Floyd, die is overleden door een agent die langdurig zijn knie op de nek van de Amerikaan plaatste.
Ondertussen probeerden de agenten, waar men eveneens tegen protesteerden, de situatie onder controle te houden.
Qua uniform was het contrast groot. Enerzijds waren er undercover agenten, maar die werden al snel herkend. Op internet werden foto’s met aanwijzingspunten, zoals de afdruk van handboeien in de broekzakken en gekleurde polsbandjes, gedeeld. Aan de andere kant waren de ‘zichtbare’ agenten uitgerust met uniformen die leken op die van de soldaten. Met grote helmen, schilden en riemen vol met wapens waren ze voorbereid op veel geweld. Maar dit werd ook gedragen tijdens vreedzame protesten.
Het is de vraag of de agenten hier goed aan deden. Is het verstandig om jezelf zo goed mogelijk te beschermen of lokt deze bescherming juist agressie uit? En dan gaat het niet alleen om het gedrag van burgers. Uit onderzoek is gebleken dat het uniform ook invloed heeft op het functioneren van agenten.
Relatie tussen politie en leger
De kleding van de Amerikaanse agenten hebben trouwens altijd al een connectie gehad met het leger. Rond 1869 kreeg de politie in Los Angeles voor het eerst een uniform, dat rechtstreeks afkomstig was van het leger. Ze hadden na de burgeroorlog een overschot aan kleding en zo kwam dit bij de politie terecht. Hoewel de agenten er in New York anders uitzagen, hadden zij de uniformen op dezelfde manier gekregen.
Na enige tijd werden de uniformen vervangen voor kleding dat er vooral representatief uitzag. Decoraties zoals sierlijke knopen en een mooie pasvorm werden belangrijk.
Toen er rond de jaren zestig protesten ontstonden tegen de oorlog in Vietnam, schafte het leger extra wapens aan. Men besloot ook gelijk de uniformen te vernieuwen. De toegankelijke kleding werd ingeruild voor een uitrusting met een wat meer militair uiterlijk.
In de jaren negentig werd er in Amerika een nieuw beleid geïntroduceerd dat het leger toestond om overtollige voorraad direct aan de politie te geven. Er was veel kritiek omdat de agenten ineens toegang kregen tot allemaal militaire wapens en voertuigen. Maar ook de kleding, waaronder camouflage pakken, kwam bij de politie terecht. In 2014 verbood Obama een deel van deze overdracht, maar Trump stond het in 2017 vervolgens weer toe.
Na de aanslagen op 11 september 2001 werd de uitrusting van agenten steeds imposanter. Zo werden er meer kogelwerende vesten gedragen waardoor de agenten er breder uitzagen. Dit zorgde er ook voor dat de uitstraling steeds meer ging intimideren.
Ontoegankelijk en gekleed voor een rel
Volgens Andrew Groves, professor fashiondesign aan de universiteit van Westminster (Londen), is het uniform van de Amerikaanse agenten ontworpen voor conflicten. “Die uniformen zijn erg confronterend, ze escaleren (situaties). Het is alsof, nou, ik kwam naar buiten om te protesteren en je bent gekleed voor een rel,” aldus Gorves.
Naast het type is ook de kleur van het politie uniform door de jaren heen veranderd. Terwijl er vroeger meer gebruik werd gemaakt van lichtblauw en koningsblauw, dragen ze tegenwoordig veel donkerblauw en zwart. Toen de politie in New York in 1994 ook koos voor een donker kleurenpallet, onderzocht de redactie van New York Times hoeveel invloed dit had op het imago van de agenten. Hieruit bleek dat men de politie minder toegankelijk vond dan wanneer zij lichtere kleuren droegen.
Is zware uitrusting noodzaak?
Vroeger zag je veel vaker een agent met een das, overhemd en colbert. Tegenwoordig wordt dit ceremoniële kleding genoemd. Het wordt alleen gedragen tijdens begrafenissen of recepties. Op de straten in Amerika zie je vooral kogelwerende vesten en riemen met geweren.
Maar is dit ook echt nodig? Volgens Michael Birzer, hoogleraar strafrecht aan de Wichita State University, heeft een agent voor slechts een deel te maken met zware criminaliteit. Het gaat volgens hem om ongeveer 25 tot 30% van de taken.
“‘Je bent wat je draagt’ klinkt misschien als een cliché uit de modewereld, maar studies hebben aangetoond dat mensen hun persoonlijkheidskenmerken kunnen aanpassen aan de uniformen die ze dragen, en dat burgers hun gedrag aanpassen als er iemand in een gezaghebbend uniform in de buurt is. (…)Het creëert een soort mentaliteit dat je, als je naar de rol kijkt, die rol zou kunnen spelen,” aldus Birzer.
Imagoproblemen Amerikaans politie uniform aanpakken
Er zijn initiatieven geweest om de uniformen van agenten toegankelijk te maken. In de jaren 60 was er een politiechef in Californië die het imago door middel van kleding wilde veranderen. De spanningen met de zwarte gemeenschap waren hiervoor de aanleiding. De lokale agenten kregen een bruine blazer, een licht overhemd, pantalon en een stropdas. De wapens werden in het jasje en dus buiten het zicht gedragen. Dit werd gedaan omdat een onderzoek (1967) suggereerde dat zichtbare wapens agressie zou kunnen uitlokken onder de bevolking.
Ineens leken de agenten meer op accountants of parkwachters in plaats van soldaten. Uit dit onderzoek bleek dat deze nieuwe kleding ervoor zorgde dat de agenten minder geweld gebruikten. Maar omdat de proef slechts om een kleine stad ging, vond men het resultaat niet voldoende representatief. Uiteindelijk nam men afscheid van de nette kleding en het donkere uniform met militaire uitstraling keerde terug. Volgens de politie dwong het benaderbare pak niet voldoende respect af.
Hoe het Amerikaanse politie uniform kampt met imagoproblemen
Zo kom je weer bij het volgende probleem. Als de politie benaderbaar is, dan heerst er een angst dat ze niet voldoende gerespecteerd worden. Dat kan ervoor zorgen dat ze de controle verliezen en daardoor hun taken niet goed kunnen uitvoeren.
Toch zijn militaire details volgens Sandra Tullio-Pow niet nodig. Zij werkte samen met de politie van Toronto aan een nieuw, toegankelijk uniform inclusief veiligheidsvest. Als je benaderbaar wilt zijn en graag respect wilt van de gemeenschap, dan kun je volgens Tullio-Pow het beste de militaire details achterwege laten.
Groves is van mening dat de ontwerpers van politie uniformen naar andere branches moeten kijken. “Ik zou kijken naar dienstverlenende bedrijven. Ik zou naar luchtvaartmaatschappijen, de fastfoodindustrie en naar Starbucks kijken. Deze uniformen zijn vriendelijk, op hetzelfde niveau (als dat van de burgers) en behulpzaam. Ze zijn er om te dienen. (…) Als de politie niet meer op ons lijkt, zijn ze niet meer wij, maar worden ze die andere entiteit – het wordt een ‘zij en wij’, dat is waar het probleem zit.”
Ik ben benieuwd of en zo ja, hoe de Amerikaanse politie een balans gaat vinden tussen het uitstalen van autoriteit en toegankelijkheid. Het begint uiteindelijk niet met een uniform, maar de cultuur en wijze waarop de agent wordt opgeleid. Mocht je hier meer over willen weten, R Spencer Kidd heeft diverse boeken geschreven over de geschiedenis van politie en militaire uniformen in Amerika en Europa.
Groetjes,
Aileen
