Schooluniformen zorgen al sinds hun bestaan voor discussies. Voorstanders beweren dat ze de kans op pesten verkleinen en een groter groepsgevoel binnen de school creëren. Maar een nieuw onderzoek toont aan dat deze argumenten helemaal niet kloppen. De voordelen van schooluniformen blijken vooral aannames te zijn…

Kritiek op schooluniformen

Sinds de pandemie staat het schooluniform onder druk. Wereldwijd klagen steeds meer ouders over de bijbehorende kosten. Die zijn, mede door de monopolieposities van leveranciers, soms extreem hoog.

Ook vanuit de leerlingen komt steeds meer kritiek. Zij hebben regelmatig te maken met seksistische dresscodes. De regels voor meisjes zijn meestal strenger dan die voor jongens. Zo moeten meisjes zich meer bedekken dan jongens, omdat blote lichaamsdelen erotische gevoelens bij het andere geslacht zouden oproepen. In een tijdperk waarin steeds meer jongeren zich identificeren als genderfluïde of genderneutraal, zorgen dit soort dresscodes voor veel verzet.

 

Wat zijn de voordelen van schooluniformen?

Ondanks de kritiek schaffen de meeste scholen het uniform niet volledig af. Sommige scholen verlagen de kosten door de uniformen bij meerdere verkooppunten aan te bieden. Door die concurrentie dalen de prijzen. Daarnaast ontstaan er steeds meer initiatieven waarbij ouders tweedehands uniformen kunnen kopen.

Scholen negeerden de kritiek op seksistische dresscodes jarenlang, maar sinds de komst van sociale media luisteren ze beter naar hun leerlingen. Die plaatsen nu TikTok-filmpjes over de regels, en geen enkele school wil daarin negatief verschijnen.

 

Nieuw onderzoek toont aan dat voordelen van schooluniformen aannames zijn

De scholen blijven het uniform vaak gebruiken omdat dit het gedrag en de betrokkenheid van de leerlingen zou verbeteren. Dit zijn geen loze argumenten, aangezien een eerder Amerikaans onderzoek dit heeft aangetoond. Kanttekening is dat dit onderzoek stamt uit 1999 en tijden zijn veranderd.

Voor het nieuwe onderzoek werden 6.320 kinderen gevolgd vanaf hun kleuterklas tot aan het einde van de lagere school. Een docent beoordeelde de kinderen ieder jaar afzonderlijk op drie aspecten: externaliserende gedragsproblemen zoals agressie of vernieling, sociale vaardigheden en internaliserende gedragsproblemen zoals angst en sociale terugtrekking. Ook de aanwezigheid van leerlingen werd genoteerd.

Volgens Arya Ansari, professor in de menswetenschappen aan de Ohio State University, klopt het heersende beeld niet. “Veel van de kernargumenten over waarom schooluniformen goed zijn voor het gedrag van studenten houden geen stand in onze steekproef. (…) We zagen niet veel verschil in onze gedragsmaatregelen, ongeacht of de scholen een uniformbeleid hadden of niet.”

De onderzoekers concludeerden dat leerlingen geen beter gedrag vertoonden op scholen waar uniformen verplicht waren. Alleen leerlingen uit armere gezinnen kwamen vaker naar school wanneer er een uniform werd gedragen. Maar dat verschil bleek nihil.

 

Een nieuw tijdperk

Het is interessant om te zien hoe de invloed van schooluniformen de afgelopen twintig jaar is veranderd. Ik denk dat dit te maken heeft met het feit dat de dresscodes wereldwijd steeds informeler worden. Men hecht minder waarde aan nette kleding, en daardoor heeft het uniform zijn kracht verloren. Ook het publieke verzet van ouders tegen de kosten zal effect hebben op het gedrag van leerlingen. En zelfs als de overheid de kosten op zich neemt zijn weinig mensen enthousiast, zo blijkt wel uit een Frans experiment.

Het schooluniform is niet meer iets om met trots te dragen, maar in de ogen van leerlingen ouderwets en overbodig.

Wat vind jij van het schooluniform? Ben je, ondanks de nieuwe onderzoeksresultaten, alsnog voorstander of mogen ze wat jou betreft geschrapt worden?

Groetjes,

Aileen

Laatste update: 16 oktober 2025