Wie gaat eten in een formeel restaurant, zal meteen de kok herkennen. Een traditionele kok draagt namelijk een koksbuis. Maar sinds wanneer worden deze witte jassen eigenlijk gedragen en waarom heet dit kledingstuk zo? In dit artikel vertel ik je alles over de geschiedenis van de koksbuis, inclusief trends en interessante weetjes.
De geschiedenis van de koksbuis
De grondlegger van de huidige koksbuis is Antoine-Marie Carême (1784-1833). Deze Fransman was eveneens de eerste chefkok en patissier met een internationale carrière. Onder anderen tsaar Alexander I, koning George IV van Engeland en keizer Frans I van Oostenrijk waren dol op zijn werk. Hij stond bekend om zijn imposante taarten die leken op oude tempels.
In zijn boek Le Maître d’hôtel français (1822) liet hij zien hoe een professionele kok zich diende te kleden. Daarmee was hij de eerste in de geschiedenis die een dresscode voor deze beroepsgroep creëerde. De schetsen in zijn boek vormden de basis voor de koksbuis én de koksmuts zoals we die nu kennen. Vooral de dubbele rij knopen op de witte jas zijn kenmerkend voor de koksbuis.
Helaas heeft Carême, die in 1833 stierf op 48-jarige leeftijd, nooit geweten hoeveel impact zijn ideeën over kokskleding hebben gehad. Als gevolg van de technologische ontwikkelingen kwam de massaproductie van textiel pas in 1870 op gang. En vanaf dat moment werd de koksbuis een groot succes.
De moderne koksbuizen
Als bescherming tegen de hitte werd de koksbuis vroeger gemaakt van een dubbele laag katoen. Deze dubbele laag werd ook wel gezien als een dubbele buis en zo is de term koksbuis ontstaan.
Hoewel de huidige koksbuizen nog steeds erg lijken op de originele schetsen van Carême, hebben er inmiddels wel wat veranderingen plaatsgevonden. Zo werd de stof vroeger aan de voorkant van de jas bevestigd met een dubbele rij knopen. Op die manier kon men de stof makkelijk omdraaien wanneer deze vies was. En zo zag de kok er meteen weer een stuk netter uit. Deze knopen zaten er niet alleen om een functionele reden, maar stonden ook symbool voor de status van de kok. Hoe meer knopen men had, des te hoger de status.
Koks en knopen
Door de komst van de wasmachine is het tegenwoordig een stuk makkelijker om werkkleding te reinigen. Het is dan ook niet echt meer nodig om de stof op de koksbuis te verwisselen. En hoewel de status van koks in de moderne tijd vooral wordt aangeduid met prijzen en het aantal volgers op sociale media, blijft de knoop op sommige plaatsen een symbool behouden. Zo zijn er traditionele restaurants waarbij koks in opleiding enkel witte knopen mogen dragen. Pas na afronding daarvan mogen zij zwarte knopen op hun koksbuis aanbrengen. Wanneer de koks zich specialiseren in koude gerechten, dan dragen ze blauwe knopen. Bij het maken van bijgerechten en soepen worden groene knopen gedragen en de makers van sauzen dragen deze in het rood.
Toch kun je je hier tegenwoordig niet helemaal op blind staren. Sommige koks kiezen een bepaalde kleur knoop omdat ze hiermee hun smaak willen laten zien. In dat geval kun je het zien als een vorm om werkkleding te personaliseren. En dat geldt lang niet alleen voor de knopen. Tegenwoordig kun je ook koksbuizen kopen die voorzien zijn van drukknopen of zelfs een rits in plaats van een rij traditionele knopen. Ook wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van speciale, ventilerende stoffen en praktische details zoals zakjes en lussen om de mouwen mee omhoog te houden.
Kortom: de koksbuis is nog steeds populair, maar er zijn inmiddels genoeg variaties om er je eigen draai aan te geven.
Groetjes,
Aileen
* Dit artikel heb ik geschreven in samenwerking met Horeca Megastore. Lees voor meer informatie mijn disclaimer.
