Mogen modewinkels van medewerkers eisen dat ze kleding kopen?

Wanneer je een kledingwinkel binnenloopt, draagt het personeel vaak de nieuwste collectie. Dat is ook niet zo gek, want dit zorgt ervoor dat klanten sneller kleding kopen. Maar soms moet het personeel de kleding die ze tijdens het werk dragen ook kopen. Dat kan behoorlijk in de kosten lopen. Mogen modewinkels van medewerkers eisen dat ze kleding kopen? Ik ben erin gedoken…

Iedere dag andere kleding

De Australische vakbonden buigen zich over dit vraagstuk. In een artikel, dat eind oktober 2022 werd gepubliceerd door 7News, wordt het verplicht moeten kopen van kleding loondiefstal genoemd.

Ik moest meteen denken aan de periode dat ik bij Didi werkte. Deze winkelketen, die in 2020 failliet ging, verkocht dameskleding. Als medewerksters in de winkel moesten wij deze kleding ook dragen. Aan het einde van de dag hingen we de kleding op een rekje en de volgende dag werd dit gestoomd. Na het stomen ging de kleding weer terug de winkel in. Daardoor hoefden wij de kleding niet te kopen. Dat zou ook niet kunnen, aangezien Didi flink wat eisen stelde aan de kleding die werd gedragen door het personeel.

Zo waren we verplicht om iedere dag een andere outfit te creëren. Je mocht dus niet een paar dagen achter elkaar hetzelfde dragen. De kleding die je droeg moest van de nieuwste collectie zijn én worden gecombineerd met accessoires uit de winkel. Soms werden we verplicht om één bepaald kledingstuk te dragen omdat dit extra gepromoot moest worden.

Risico’s van kleding stomen

Het klinkt als een goed systeem, maar er zaten ook wat nadelen aan vast. Zo mochten klanten niet weten dat de kleding die werd gedragen daarna weer werd verkocht. Veel mensen vonden dat namelijk niet zo hygiënisch. En sommige klanten wilden überhaupt geen kleding kopen die al gedragen was. Ze betaalden voor iets nieuws, dus moest het ook echt nieuw zijn.

Daarnaast liep je als medewerker altijd het risico dat de kleding vies werd. Tijdens je lunch kon je bijvoorbeeld morsen met eten of drinken. Daardoor moest de kleding gewassen worden. Soms ontstonden er vlekken die er niet uit gingen en moest de kleding weggegooid worden. Hetzelfde gebeurde met hevige transpiratiegeuren. Wanneer iemand snel transpireerde of sterk rook, dan was dat iedere keer weer een probleem.

Met bovenstaand verhaal in het achterhoofd kan ik begrijpen dat medewerkers een kledingset dragen die van hen is. Het scheelt een hoop gedoe. Bovendien is het eerlijker naar de klanten toe. Wanneer ze iets kopen, dan weten ze zeker dat het echt nieuw is.

Is kleding kopen de oplossing?

Helaas zijn er winkelketens die hun personeel verplichten om de kleding die ze dragen zelf te kopen. Ze krijgen vaak wel een beetje korting, maar alsnog kan het een flinke kostenpost worden. Uit een onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Sydney (2017), is gebleken dat medewerkers duizenden dollars uitgeven aan deze kleding. Per outfit wordt er tussen de 105 en 1150 dollar uit eigen zak betaald.

Muzikant Peta Mai deelde recent op TikTok haar ervaringen met Kookai. Tijdens haar studie werkte ze als verkoopster in één van hun winkels. Het Australische modemerk verplichtte het personeel om de nieuwste kleding te kopen en te dragen tijdens het werk. Ooit kocht Mai een jurk van 250 dollar die vervolgens binnen een dag was uitverkocht. Omdat de jurk niet meer in de winkel hing, mocht zij hem daarom ook niet meer dragen. Dus moest ze weer een nieuwe outfit aanschaffen.

@petamai #stitch with @Adelle Petropoulos ♬ Roxanne – Instrumental – Califa Azul

Volgens een woordvoerder van Kookai worden medewerkers aangemoedigd om kleding van het merk te dragen wanneer ze in de winkel staan. Maar het hoeft geen kleding van de nieuwste collectie te zijn.

“We bieden een royale personeelskorting, kledingtoeslagen (onder andere welkomstvouchers voor nieuwe medewerkers) en incentives om ons team te helpen bij het kopen van onze kleding. We hebben een duidelijk beleid waarin staat dat het dragen van onze kleding en accessoires optioneel is en wordt aangemoedigd, maar niet verplicht,” aldus de woordvoerster tegen 7News.

Josh Cullinan, secretaris van de Australische vakbond voor detailhandel en fastfood, zegt dat dit een breder probleem is. Naast Kookai zijn er meer kledingwinkels die op deze manier werken. “Soms krijgen werknemers tegoeden of kortingen, maar geen daarvan komt in de buurt van de kosten voor wat voornamelijk een onzekere, flexibele baan met een minimumloon is,” aldus Cullinan.

Ook voor modewinkels een dure grap

Deze werkwijze beperkt zich niet tot de Australische grenzen. Ook in Nederland zijn er modewinkels waarbij het personeel verplicht is om kleding te kopen. Dat is trouwens niet alleen duur voor het personeel, maar kan ook een kostenpost worden voor de werkgever.

In 2014 kwam de eigenaresse van een Nederlandse kledingwinkel in het nieuws omdat zij een rechtszaak had aangespannen. Ze verplichtte haar personeel om iedere maand een outfit te kopen van 125 euro. Omdat het niet ging om bedrijfskleding, aangezien het personeel de kleding ook buiten de winkel kon dragen, kreeg zij een rekening van de Belastingdienst. Ze moest 170.000 euro extra loonbelasting betalen voor de periode van één jaar. De Hoge Raad stelde de vrouw in ongelijk.

Mogen modewinkels van medewerkers eisen dat ze kleding kopen?

Deze rechtszaak zorgde voor discussie op het internet. Veel mensen vroegen zich af of modewinkels van medewerkers mogen eisen dat ze kleding kopen. Volgens Pieter van den Brink, advocaat en mede-oprichter van de Vereniging Arbeidsrecht Advocaten Nederland, mag het in principe niet. Maar er zijn uitzonderingen op deze regel.

”Wat wel kan, is dat de winkelier méér dan het cao-loon betaalt en dat vervolgens in het arbeidscontract wordt afgesproken dat je in ruil daarvoor elke maand nieuwe kleding koopt. In dat geval is het aan jou als sollicitant of je daarop ingaat,” aldus Van den Brink.

FNV-onderhandelaar Ron Peters heeft de klacht vaker gehoord. Volgens hem is het lastig om in te schatten hoe vaak dit gebeurt omdat veel medewerkers hun mond houden.

Vrijheid is geen vrijbrief

Nu zullen veel mensen geneigd zijn om hun schouders op te halen. Want als je het niet eens bent met het beleid van je werkgever, dan ga je toch ergens anders werken? De winkel heeft namelijk de vrijheid om zijn eigen regels op te stellen. Hoewel ik de gedachtegang begrijp, vind ik dat dit geen vrijbrief is voor werkgevers om zomaar allerlei regels op te stellen.

We leven nu in een tijd waarin er veel banen zijn en je dus eenvoudig een nieuwe werkgever kunt vinden. Maar wanneer dit niet het geval is, of wanneer je om de één of andere reden steeds verliest van je concurrenten bij sollicitaties, dan wordt het wat lastiger. Dan kun je niet zomaar van baas wisselen. Daarom is het belangrijk om een uniform beleid te creëren voor alle kledingwinkels. Want deze vorm van loondiefstal vind ik echt niet kunnen.

Hoe kijk jij hier tegenaan?

Groetjes,

Aileen