Want to read in English? Click here
Doorlekken is voor veel vrouwen een van de gênantste dingen die kan gebeuren op het werk. Een koffievlek morsen is vervelend, maar een vlek die aangeeft dat je ongesteld bent, voelt als een nachtmerrie. Waarom vinden we dit zo lastig, terwijl de helft van de wereldbevolking hiermee te maken krijgt?
Ik sprak met Paula Kragten, uitgever van het online magazine Period! en auteur van Mooi rood is niet lelijk, over doorlekken op het werk. Waarom is het zo’n taboe? Hoe kunnen we dit op het werk bespreekbaar maken, en waarom is menstruatieschaamte niet alleen een probleem voor vrouwen?
Gillend op het toilet
Toen ik dertien jaar was, werd ik voor het eerst ongesteld. Het voelt alsof het gisteren was. Ik kwam thuis van school en zag op het toilet voor het eerst een rode vlek in mijn onderbroek. Mijn moeder had me al jong verteld over ongesteldheid en de bijbehorende producten, dus ik wist meteen wat ik moest doen. Voor het eerst pakte ik iets uit dat beige toilettasje. Toch slaakte ik een gil. Mijn broer, die tv aan het kijken was, vroeg wat er aan de hand was. Verward legde ik uit wat er was gebeurd. Volgens mijn moeder was ik nu ‘een vrouw geworden’.
Ik belde mijn moeder op. Die avond kwam mijn vader thuis met taart en een brede glimlach. Hij feliciteerde me. Ik wist niet zo goed wat ik daarvan moest denken. Werd ik nu gefeliciteerd met het feit dat ik de komende veertig jaar maandelijks geconfronteerd zou worden met krampen en bloed?
Doorlekken als kind
Ik had altijd gehoord dat ongesteldheid een paar dagen duurde, maar bij mij bleek dat niet zo te zijn. Elke maand was ik ruim twee weken hevig ongesteld. Op school droeg ik groot maandverband en al snel moest ik, door de omstandigheden, ook tampons gebruiken. In de nacht sliep ik op handdoeken, die vaak niet voldoende waren om doorlekken te voorkomen. Dit was niet prettig, maar de schaamte verdween snel. Mijn moeder, die vaak de lakens moest wassen, vond het vooral erg dat ik er zo veel last van had.
Tot die ene dag op school. We hadden een les van twee uur, en halverwege moest ik mezelf verschonen. Ik stak mijn hand op en vroeg de leraar of ik naar het toilet mocht, maar dat mocht niet. Ik moest wachten tot hij zijn verhaal had afgerond. Terwijl hij rustig doorpraatte, brak het zweet me uit. Ik moest ieder uur naar het toilet en wist dat dit niet langer kon wachten.
Een kwartier later mocht ik eindelijk naar het toilet. Toen ik opstond, fluisterden mijn klasgenoten. Ik draaide me om en zag mijn vriendinnen subtiel wijzen naar mijn broek. Ik kon wel door de grond zakken: ik was doorgelekt op mijn lichtblauwe, glanzende broek. Mijn lievelingsbroek, waar ik al snel afstand van moest doen. Sindsdien droeg ik de helft van de maand zwarte broeken, omdat je op zwart geen doorlekkende vlekken ziet. Deze schaamte wilde ik nooit meer meemaken.
Waarom doorlekken op het werk zo’n groot taboe is
“De schaamte rond menstruatie is duizenden jaren geleden ontstaan uit angst,” zegt menstruatie-expert Paula Kragten. “Mensen wisten niet wat menstruatie was en dachten dat het met ontgifting te maken had. En iets giftigs, daar wilden mensen niet te dichtbij komen. Zelfs toen men ontdekte dat menstruatie bij het voortplantingsproces hoort, bleef het een taboe-onderwerp. Daar zijn we in blijven hangen.”
Kragten vindt dat het taboe rondom menstruatie nu moet stoppen. “Er wordt te weinig over gesproken. En als vrouwen er veel last van hebben, wordt vaak gedacht dat ‘het er nu eenmaal bij hoort’. Terwijl 1 op de 5 vrouwen tussen de 35 en 55 jaar last heeft van hevig menstrueel bloedverlies (ook wel menorragie genoemd). Dat zijn zo’n half miljoen vrouwen in Nederland.
Veel vrouwen wachten met een bezoek aan de dokter tot het echt niet meer gaat, bijvoorbeeld als ze afspraken missen door doorlekken of dagen ziek in bed liggen. Dan begint hun werk te lijden onder hun menstruatie. Terwijl dit vaak een medisch probleem is waar oplossingen voor zijn. Vrouwen moeten alleen wel naar de dokter om erachter te komen waar het aan ligt.”
Bloedserieus
Om meer bewustzijn te creëren rondom hevige menstruaties is er op dit moment een landelijke campagne, genaamd Bloedserieus. Gedurende november worden er online en offline presentaties en evenementen georganiseerd.
Kragten, die aan de campagne meewerkt, benadrukt dat hevige menstruatie een grote invloed heeft op het werk. “Vrouwen die hevig menstrueren zijn altijd bang om door te lekken. Ze nemen extra ondergoed en een broek mee naar het werk, en natuurlijk tampons en maandverband. Maar dat moet ondertussen allemaal verborgen worden. Een tampon of maandverband op het bureau is gênant. En als ze toch doorlekken, doen ze er alles aan om het te verbergen. Denk aan sjaaltjes, lange vesten en zwarte broeken.
Sommige vrouwen moeten ieder uur naar het toilet. Voor artsen of zwemdocenten kan dat niet altijd. En als je witte werkkleding draagt, zoals in de zorg, is een doorlekkende vlek extra zichtbaar. Dit geeft constant stress.
Daarbij hebben veel vrouwen last van lichamelijke klachten, zoals krampen en hoofdpijn. De menstruatie beheerst hun leven, vooral op het werk. Thuis is doorlekken minder dramatisch, maar op het werk zorgt het voor veel stress.”
Tijden veranderen
Gelukkig zijn de tijden veranderd, en zien we steeds vaker dat menstruatieproducten in reclames op een positieve manier worden gepromoot. Volgens Kragten komt deze verandering door de maatschappij en niet noodzakelijk door de bedrijven die deze producten promoten. “Vroeger waren alle reclames voor tampons en maandverband gericht op het verbergen van je menstruatie. Ze toonden hoe je, met hun producten, kon sporten en paardrijden zonder dat iemand iets zag. De boodschap was dat je ondanks je menstruatie ‘gewoon alles kon doen’.”
Maar tegenwoordig hebben mensen geen behoefte meer om te doen alsof ze tijdens hun menstruatie alles willen en kunnen. Bedrijven zijn hierin meegegaan, waardoor we nu meer nadruk zien op acceptatie van menstruatie. Reclames laten vaker de realiteit zien: zoals krampen en menstruatiebloed, wat vroeger werd vervangen door blauwe vloeistof. Nu willen mensen realistische beelden.
Ook de producten zijn de afgelopen jaren sterk verbeterd. Maandverband is dunner geworden, en tegenwoordig zijn er alternatieven zoals menstruatiecups en speciaal menstruatieondergoed.
Wat werkgevers kunnen doen
Ondanks realistischer reclames en verbeterde producten blijft menstruatie echter vaak een taboe. Hevig menstruerende vrouwen ervaren daardoor op het werk veel stress. Hoe kunnen we op de werkvloer beter omgaan met dit onderwerp en misschien zelfs het taboe doorbreken? Volgens Paula Kragten is dat mogelijk, mits zowel collega’s als werkgevers hier bewust mee omgaan.
“Vrouwen moeten onderling meer begrip tonen. Als een collega zich ziek voelt door menstruatie, wordt dat vaak weggewuifd. Het wordt als iets normaals beschouwd, en men denkt vaak dat iemand zich niet moet aanstellen. Maar door te vragen wat er precies aan de hand is en aan te raden om naar de dokter te gaan, erken je het probleem en bied je een oplossing aan.
Werkgevers kunnen ook een belangrijke rol spelen. Bijvoorbeeld door tampons en maandverband beschikbaar te stellen op de toiletten en duidelijk te communiceren dat deze producten aanwezig zijn. Het is een eenvoudige manier om stress bij hevig menstruerende vrouwen te verminderen en hen het gevoel te geven dat ze worden gehoord en welkom zijn binnen het bedrijf.”
Open én respectvolle communicatie
Naast deze praktische maatregelen vindt Kragten het belangrijk dat werkgevers het taboe niet in stand houden. “Maak menstruatie bespreekbaar en zoek samen met werknemers naar oplossingen. Nike geeft bijvoorbeeld vrouwen de mogelijkheid om thuis te werken als ze ongesteld zijn, wat zorgt voor een meer open en ontspannen werksfeer. Ik begrijp dat dit niet in elk beroep mogelijk is, maar het toont wel respect voor de behoeften van werknemers.”
Respectvolle omgang met menstruatie is belangrijk. Kragten wijst op een voorbeeld van jaren geleden, toen Lidl in Duitsland vrouwelijke werknemers die ongesteld waren, verplichtte een hoofdband te dragen om onbeperkt naar het toilet te mogen, terwijl anderen dit alleen tijdens pauzes mochten. Dit creëerde een negatieve sfeer en het beleid werd gelukkig snel afgeschaft.
Dit gaat niet alleen over vrouwen
Open communicatie op de werkvloer is essentieel, maar volgens Kragten zou men hier al eerder mee moeten beginnen. “In biologie op school ligt de focus vaak op voortplanting en wordt er nauwelijks gesproken over menstruatie. Wanneer het onderwerp wel wordt besproken, is het meestal alleen gericht op meisjes.”
Uit onderzoek blijkt dat jongens weinig weten over menstruatie en er vaak negatief over praten. Dit wordt soms versterkt door mannelijke docenten die er grappen over maken. Nederlandse jongens hebben hierdoor een relatief negatief beeld van menstruatie in vergelijking met jongens in andere landen. Door grapjes te maken, houden ze deze negatieve houding in stand.
Maar dit onderwerp gaat niet alleen over vrouwen. Mannen krijgen gedurende hun leven voortdurend te maken met vrouwen die menstrueren, zowel thuis als op het werk. Wanneer mannen leidinggevende posities bekleden, is het belangrijk dat ze begrijpen dat menstruatie een rol speelt in de prestaties van vrouwen. En dit gaat niet alleen om de paar dagen per jaar dat vrouwen zich ziek melden vanwege hun menstruatie. De hormonale cyclus kan ook op andere momenten invloed hebben op de prestaties en creativiteit van vrouwen.
Hevige menstruatie en doorlekken is geen ‘vrouwenprobleem’. Het is een maatschappelijk probleem dat openlijk besproken en aangepakt moet worden.”
Mocht je twijfelen of je hevig menstrueert of hier meer over willen weten, check dan de website Hevigbloedverlies.nl. Benieuwd naar het boek van Paula Kragten? Mooi rood is niet lelijk is te bestellen via o.a. Bol.com.
