Dit jaar zullen een aantal scholen in Frankrijk er anders uit gaan zien. De Franse overheid start namelijk met een pilot voor schooluniformen. In een aantal delen van het land kunnen scholen zich vrijwillig opgeven voor het experiment. De gedachte is dat het uniform gelijkheid en samenhorigheid creëert. Maar heeft de nieuwe generatie, die juist diversiteit zo belangrijk vindt, wel baat bij een schooluniform?
De geschiedenis van schooluniformen
Er wordt in Frankrijk al jaren gediscussieerd over de terugkeer van het schooluniform. De verplichte kleding werd in het land voor het eerst geïntroduceerd door Napoleon Bonaparte. Dit gebeurde in 1802, samen met het ontstaan van de staatsscholen. Tijdens de twintigste eeuw nam het gebruik ervan langzaam af. In 1968 werd de kleding grotendeels afgeschaft en mochten meisjes ook een broek dragen. In die periode bestond het uniform op veel scholen enkel uit een soort blouse die over de eigen kleding heen werd gedragen.
Hoewel het officiële uniform was afgeschaft, vond de overheid een neutrale kledingstijl op scholen belangrijk. Daarom werd er in 2004 een wet ingevoerd die verbood om “enige zichtbare religieuze symbolen of kleding te dragen.” In september 2023 werd de abaya hieraan toegevoegd. Dit lange, losse gewaad wordt vooral in het Midden-Oosten en delen van Afrika gedragen.
De afgelopen jaren wordt er in Frankrijk steeds vaker gediscussieerd over de vraag of het schooluniform terug moet komen. Na het verbod op de abaya zei president Macron voorstander te zijn van kledingregels in het onderwijs. Volgens hem konden scholen een uniform invoeren, maar was een verplichte kledingcombinatie zoals een spijkerbroek, T-shirt en jas ook een optie. Zijn vrouw Brigitte Macron heeft in een interview ook aangegeven fan te zijn van het schooluniform.
“Het wist de verschillen uit, het bespaart tijd. Kiezen wat je ‘s ochtends gaat dragen kost tijd.(…) Ik ben dus voorstander van schooluniformen, maar dan wel als het een simpele outfit is, en niet te saai”.
Franse overheid start met pilot voor schooluniformen
Inmiddels heeft Gabriel Attal, de Franse minister van onderwijs, bekendgemaakt dat er vanaf september 2024 geëxperimenteerd gaat worden met uniformen. Basis- en middelbare scholen in een aantal regio’s kunnen zich hier vrijwillig voor opgeven. Hieronder vallen de steden Tourcoing, Reims, Nice en Perpignan, de departementen Allier en Alpes-Maritimes en de regio Auvergne-Rhône-Alpes, inclusief Lyon en Grenoble.
Het pakket gaat 200 euro per leerling kosten. Ieder kind krijgt vijf polo’s, twee truien en twee broeken. De helft van het bedrag wordt betaald door de regering, de andere helft door de regionale overheid. Hoewel de kleding overal hetzelfde is, mogen scholen ervoor kiezen om er logo’s op te laten bedrukken.
Toch zijn er nog steeds veel onduidelijkheden. Zo willen een aantal scholen alleen polo’s en truien ontvangen terwijl anderen graag dit schooljaar al het complete uniform willen doorvoeren. Ook is er nog geen kledingpakket voor tijdens de zomer en gymlessen. Tot op heden is er geen verschil tussen het uniform voor de meisjes en de jongens, maar ook dit kan nog veranderen. Kortom: er moeten nog een aantal zaken worden uitgewerkt.
Schooluniformen anno 2024
Wanneer er een discussie wordt gevoerd over schooluniformen, zijn de argumenten al jaren hetzelfde. Het belangrijkste argument van de voorstanders is vaak dat het zorgt voor gelijkheid en daarmee minder pestgedrag. Daarbij wordt vaak onderstreept dat dit wetenschappelijk is onderzocht. En dat klopt. Een studie uit 1999 heeft inderdaad laten zien dat schooluniformen het gedrag en de betrokkenheid van leerlingen verbetert.
Maar dit onderzoek is inmiddels al lang achterhaald. In 2011 toonde een nieuw, vergelijkbaar onderzoek namelijk iets anders aan. Hieruit bleek dat het gedrag van leerlingen helemaal niet verandert wanneer ze een uniform dragen. En dat is ook niet zo gek. De maatschappij zag er 25 jaar geleden heel anders uit. Niet alleen de opvoeding en het scholensysteem, maar ook de normen en waarden waren gebouwd op de kennis van die tijd. Tegenwoordig zijn we ons veel meer bewust van zaken zoals discriminatie, seksisme en mentale gezondheid. Ook diversiteit wordt steeds meer omarmd. Daarmee wil ik niet zeggen dat er geen sprake meer is van pestgedrag, maar dat we simpelweg anders zijn gaan denken.
Schieten we hier iets mee op?
Natuurlijk zullen er ouders zijn die de komst van schooluniformen aanmoedigen. Zeker nu de overheid de kosten betaalt gaan zij er per saldo enkel op vooruit. Bovendien hoeft er in de ochtend geen discussie meer gevoerd te worden over wat er wel en niet gedragen kan worden. En ondertussen kunnen scholen trots verkondigen dat hun leerlingen gelijk zijn.
We zouden bijna diegenen vergeten die de uniformen dagelijks moeten dragen. Heeft men daar onderzoek naar gedaan? Is de invloed van kleding op pestgedrag op de betreffende scholen onderzocht? Welnee. Maar het zijn wel de (witte) geprivilegieerde mannen uit de politiek die beslissen dat we terug moeten gaan naar hun tijd. Want dat beviel hen goed.
Ik ben benieuwd of het de huidige jeugd ook iets op zal leveren. De tijd zal het uitwijzen. Of nog beter, een onderzoek op de deelnemende scholen kan het ons vertellen.
Groetjes,
Aileen
