Gemengde gevoelens over nieuw scherfvest voor vrouwelijke militairen

Want to read in English? Click here

Afgelopen vrijdag presenteerde Defensie hun nieuwe scherfvest, speciaal voor vrouwelijke militairen. In het bijzijn van minister Kajsa Ollongren werden er foto’s gemaakt en al snel verscheen er een persbericht online. Het moge duidelijk zijn dat men er trots op is. En terecht. Toch heb ik gemengde gevoelens over het nieuwe scherfvest voor vrouwelijke militairen. In dit artikel leg ik uit waarom.

Vrouwelijke militair moet veilig kunnen werken

Defensie trapt in het persbericht over de scherfvesten, die worden gedragen om het bovenlichaam te beschermen tegen ondermeer scherven van explosies, gelijk een open deur in. “Vrouwen moeten net als mannen in staat zijn hun werk optimaal en veilig uit te voeren. Passende uitrustingsstukken, beschermingsmiddelen en kleding zijn niet alleen voor henzelf prettig, het komt bovenal de operatie ten goede. Hoe beter de uitrusting zit, hoe beter de vrijheid van beweging. Dit leidt ook tot minder kans op blessures en uitval.”

Hoewel iedereen met het blote oog kan zien dat vrouwen een ander lichaam hebben dan mannen, is het kennelijk belangrijk om uit te leggen dat ze passende werkkleding nodig hebben. De winkelstraten zitten vol met kledingwinkels die aparte collecties voor dames en heren verkopen, maar bij werkkleding werkt dat nu eenmaal anders dan bij vrijetijdskleding. Vaak moeten vrouwen mannenwerkkleding dragen, die wordt aangeboden onder het mom van ‘uniseks.’ Terwijl de kleding niet uniseks is, maar gemaakt is voor het mannelijk lichaam.

Mannen in dameswerkkleding

Ik sprak hier ooit over met bedrijfskledingontwerper Bas van Wayenburg. Hij vertelde dat vrouwen zich al zo lang moeten voegen naar het mannelijk lichaam, terwijl dat andersom niet het geval is. Draai de tekst van het persbericht maar eens om.

“Mannen moeten net als vrouwen in staat zijn hun werk optimaal en veilig uit te voeren. Passende uitrustingsstukken, beschermingsmiddelen en kleding zijn niet alleen voor henzelf prettig, het komt bovenal de operatie ten goede. Hoe beter de uitrusting zit, hoe beter de vrijheid van beweging. Dit leidt ook tot minder kans op blessures en uitval.”

Dit klinkt best gek, toch? Sterker nog, als mannen van hun werkgever een kledingpakket zouden ontvangen dat gemaakt is voor vrouwen, dan is de wereld ineens te klein.

Recht op goede werkkleding

Even later in het persbericht vindt minister Ollongren het belangrijk om nog maar eens uit te leggen waarom het nieuwe scherfvest nodig is.

“Militairen doen hun werk vaak onder moeilijke en gevaarlijke omstandigheden. Ollongren: “Het is daarom noodzakelijk om vrouwen een passend uniform en uitrustingsstukken aan te bieden voor hun veiligheid en weerbaarheid.”

Ik krijg de kriebels van dit soort persberichten. Het plaatst vrouwen in een hokje van afwijkende wezens. Alsof het bijzonder is dat ze tijdens gevechten goed beschermd moeten worden. Dit is trouwens niet de eerste keer dat dit gebeurt. Toen Defensie in september 2023 vrouwelijke uniformen naar Oekraïne stuurde, werd er eenzelfde soort tekst gepubliceerd. 

Terwijl vrouwen net zulke goede beschermingsmiddelen zouden moeten krijgen als mannen. Sterker nog, juridisch gezien ben je als werkgever verplicht je personeel passende werkkleding en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s) aan te bieden. Het is geen keuze, maar een verplichting. Helaas staat niet in de wet omschreven wat ‘passend’ precies betekent en dus zijn vrouwen vaak overgeleverd aan het oordeel van de werkgever. Of beter gezegd; het maatschappelijk beeld van wat een vrouw nodig heeft.

Maatschappij vol misogynie

Zodra minister Ollongren het persbericht over de scherfvesten op X (Twitter) deelt, wordt duidelijk hoe dit maatschappelijke beeld eruitziet. De opmerking met de meeste likes is geplaatst door een man die een grapje maakt. “Ik zou meer de focus leggen op maandverband voor mannen.” De likes en reacties laten zien dat men de opmerking leuk en grappig vindt.

Maar zoals met veel grapjes zit er een kern van waarheid in. Het feit dat een scherfvest voor dames wordt vergeleken met maandverband voor mannen laat zien dat men het onnodig vindt. Want zoals een man (die geboren is met het mannelijk lichaam) geen maandverband nodig heeft, zo heeft een vrouw geen scherfvest nodig. Dat is best een gekke vergelijking. Alsof er geen vrouwen bestaan bij Defensie, alsof ze niet vechten in het leger. En daar wordt om gelachen. Het is een goed voorbeeld van hoe onze maatschappij, vaak onbewust, vol zit met misogynie. We weten dat er vrouwen bestaan die hard werken, maar ze worden nog vaak ondermijnd. In plaats van veel respect te hebben voor vrouwen bij Defensie, worden ze niet eens serieus genomen.

Topvrouw trekt aan de bel

Zijn het dan alleen de mensen buiten Defensie die zo tegen vrouwelijke militairen aankijken? Nee, helaas niet. Twee maanden geleden publiceerde Het Financieele Dagblad een interview met Elanor Boekholt-O’Sullivan, Topvrouw van het jaar 2023. Na een carrière van bijna dertig jaar bij Defensie bekleedt ze inmiddels de functie van plaatsvervangend directeur-generaal. Ze liet zich fotograferen in haar tenue, zowel aan de voor- als achterkant. Op haar rug zat een grote knijper die de blouse tailleerde. Zelfs zonder het artikel te lezen, wist je al waar het over zou gaan.

O’Sullivan vertelde dat er al jaren problemen zijn met damesuniformen binnen Defensie. Vrouwen dragen kleding die is gemaakt voor heren, waardoor het nooit goed zit. Zo gaf ze aan dat vrouwen met een vollere boezem automatisch een oversized shirt krijgen. Met als gevolg dat het alleen goed zit bij de buste, de rest is veel te groot.

De kennis is er, nu de wilskracht nog

Dit artikel laat zien hoe groot het probleem is. Als je na zo’n lange carrière wordt geëerd en de mogelijkheid krijgt om iets te zeggen, kies je ervoor om het te hebben over dameswerkkleding. Dat zegt wel iets.

Begrijp mij niet verkeerd. Ik vind het heel goed dat ze dit aankaart in een landelijke krant. Tegelijkertijd is het ook tenenkrommend. Want dit is een probleem dat je gewoon kunt oplossen. Het gaat om werkkleding en persoonlijke beschermingsmiddelen voor vrouwen, niet om het ontdekken van een nieuw sterrenstelsel. Er zijn zoveel experts en mensen die zich dagelijks bezighouden met passende werkkleding. Die kennis is er, nu de wilskracht nog.

Want dat is precies waar het misgaat. De nieuwe topvrouw vertelde in het interview hoe dit in de praktijk werkt. ‘Al jaren worden er vragen gesteld over het tenue van vrouwelijke militairen. Over de verplichte stropdas, over onze broeken en bloesjes, die gemaakt zijn voor mannen. Die zitten gewoon niet, want ze zijn niet ontworpen voor vrouwelijke vormen. Maar er gebeurt nooit iets mee.’

Met het nieuwe scherfvest is er een stap gezet. Een kleine, maar het is een stap. Toch blijft het belangrijk om stil te staan bij het feit dat werkkleding je moet beschermen, ongeacht wat je geslacht is. Er wordt nog te veel gedacht vanuit het patriarchaat, waarbij de visie heerst dat vrouwen er alleen mooi uit willen zien. Of sterker nog, er mooi uit moeten zien. Terwijl ze gewoon veilig willen werken.

”Fix the system, not the woman.”  – Woman Inc

Groetjes,

Aileen