Het uiterlijk heeft invloed, dat hebben verschillende onderzoeken al uitgewezen. Of we het nu willen of niet, bij de eerste indruk beoordelen we iemand op basis van het uiterlijk. Maar wist je dat we op basis van het uiterlijk zelfs eigenschappen aan iemand toeschrijven? In dit artikel leg ik je uit hoe we op basis van het HALO effect mensen, zowel zakelijk als privé, beoordelen.
Het ontstaan van HALO
De term HALO werd voor het eerst in 1920 omschreven door Edward Thorndike. In zijn paper ‘The Constant Error in Psychological Ratings’ onderzocht de psycholoog hoe beoordelingen van de ene kwaliteit overliepen naar beoordelingen van andere kenmerken. Voor dit onderzoek deed hij een experiment bij het leger. Hij vroeg bevelhebbers om soldaten te evalueren. Ze werden beoordeeld op zaken zoals leiderschap, fysieke verschijning, intelligentie, loyaliteit en betrouwbaarheid.
Hij kwam erachter dat wanneer we iemand op één bepaald onderdeel positief beoordelen, we dit automatisch ook doen bij andere onderdelen. Hetzelfde gold voor een negatieve beoordeling. Negatieve beoordelingen van een bepaalde eigenschap zorgden er voor dat de persoon op andere onderdelen ook negatief werd beoordeeld. Als voorbeeld: wanneer iemand als minder loyaal werd ervaren dan was de beoordelaar eerder geneigd om degene ook minder intelligent te vinden.
Verschillende onderzoeken die later zijn uitgevoerd tonen aan dat het uiterlijk hierbij een belangrijke rol speelt. Wanneer we iemand knap vinden zijn we eerder geneigd om te geloven dat dit persoon goede eigenschappen heeft. Zo blijken aantrekkelijke sollicitanten sneller als intelligent, competent en gekwalificeerd te worden beoordeeld dan minder aantrekkelijke sollicitanten.
Hoe het HALO effect ons werk onbewust beïnvloedt
Toch zal een nieuwe, knappe collega niet alleen maar lof ontvangen omdat hij of zij er goed uitziet. Want het heeft ook een keerzijde. Naast het toeschrijven van positieve eigenschappen denkt men namelijk dat knappe mensen ijdel zijn en hun uiterlijk zullen misbruiken.
Bij vrouwen kan een knap uiterlijk zelfs tegen hen werken wanneer ze carrière willen maken. Zij worden op basis van hun uiterlijk eerder als zachtaardig en sociaal ervaren. En dat zijn dan weer precies de eigenschappen die niet nodig zijn aan de top van het bedrijfsleven, zo omschrijft hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk in haar boek ‘De eerste indruk‘.
Bewust omgaan met het HALO effect
Vaak roepen bevindingen uit onderzoeken zoals naar het HALO-effect verontwaardiging op. Mensen denken dat zij niet zo zijn. Dat ze een aantrekkelijk uiterlijk heus wel kunnen loskoppelen van de beoordeling op vaardigheden. Er wordt in dit soort gevallen vaak gewezen naar anderen. Ja, de ander is wel zo. Maar ik niet.
Ik heb hier vaak gesprekken over gehad en zie dit als een grote valkuil. Natuurlijk zijn we allemaal verschillend en zal de ene hier eerder toe geneigd zijn dan de ander. Maar zolang we niet eerlijk in de spiegel durven te kijken zullen we ons niet ontwikkelen. Het is te makkelijk om naar een ander te wijzen. Als je iemand tijdens een sollicitatiegesprek echt een eerlijke kans wilt geven, dan ben je verplicht om kritisch te zijn. En dan niet alleen naar de ander, maar ook naar jezelf. Hoe eerlijk beoordeel je de ander nu echt?
Groetjes,
Aileen
