Wanneer we op televisie kijken naar de Paus, dan zien we hem altijd in een lang gewaad. Ook de kardinalen, bisschoppen en priesters in Vaticaanstad dragen kenmerkende kleding. Deze uniformen worden allemaal lokaal op maat en met de hand gemaakt. Maar wat zijn eigenlijk de regels en waarom worden bepaalde kleuren gedragen? De kleermaker van het Vaticaan legt uit hoe dit precies zit…
Mancinelli Clero
Mancinelli Clero is een klein winkeltje, slechts op een minuut afstand van de bekende Sint-Annapoort in Vaticaanstad. Hoewel je het vanaf de buitenkant niet direct zult zien, is dit de plaats waar de geestelijken van het Vaticaan sinds 1962 hun kleding kopen. De winkel wordt gerund door de gelijknamige eigenaar en zijn familie.
Kleermaker van het Vaticaan vertelt over uniformen en dresscodes
Wanneer er een speciale gelegenheid plaatsvindt in het Vaticaan, betekent dat topdrukte bij Mancinelli Clero. Een voorbeeld daarvan is toen Paus Franciscus op 30 september 2023 zo’n 21 nieuwe kardinalen aanwees. De weken voorafgaand aan deze ceremonie komen geestelijken langs om hun kleding en accessoires te kopen.
Tijdens belangrijke momenten dragen kardinalen een rode soutane. Dit is een lang gewaad dat onder de andere kledingstukken wordt gedragen. Hierdoor is alleen de onderkant zichtbaar. Officieel moeten daar 33 knopen op zitten, gelijk aan het aantal jaren dat Christus heeft geleefd. Maar omdat het omkleden daardoor tijdrovend is, kiest men tegenwoordig vaak voor minder knopen. Op de taille van de soutane wordt er een sjerp gedragen in dezelfde rode kleur.
Het is geen toeval dat alle kardinalen in het rood gekleed gaan. Deze kleur, officieel scharlakenrood genoemd, vertegenwoordigt het bloed van Christus. Dit is het bloed dat de kardinalen bereid moeten zijn te vergieten in dienst van de Kerk, vertelt Clero.
De soutane wordt bedekt door de rochet. Dit is een wit kledingstuk met een brede, kanten rand. De geestelijke die de kleding koopt, mag zelf bepalen hoe dit kant eruitziet. Daarmee kunnen ze dus een stukje persoonlijke smaak laten zien. Vroeger werd dit kant met de hand gemaakt, maar tegenwoordig gebeurt dit vaak machinaal. “Het voordeel daarvan is dat het goedkoper is en ook duurzamer. Kant dat met de hand wordt gemaakt is doorgaans kwetsbaarder en moeilijker om te onderhouden,” aldus Clero.
Bovenop de rochet wordt er een mozzetta gedragen. Dit is een cape in dezelfde scharlakenrode kleur als de soutane. Deze valt tot op de ellebogen en heeft meestal 9 of 10 knopen.
De accessoires van de geestelijken
Om de nek dragen bisschoppen en kardinalen een borstkruis. Tijdens een kerkenraad ontvangen de kardinalen ook een kardinaalsring. Deze vertegenwoordigt de gemeenschap met de Stoel van Petrus.
Op het hoofd dragen de kardinalen een biretta. Dit is een vierkante hoed met een soort stijve flappen. Daaronder wordt de zucchetto gedragen. Dit is een kleine, ronde hoed. De paus draagt deze ook, maar dan in het wit.
Mancinelli Clero bracht voor de ceremonie van 30 september de hoeden naar het Vaticaan. Aan de binnenkant staat de naam van de koper. Tijdens de benoeming plaatste de Paus zelf een hoed op het hoofd van iedere kardinaal.
Zwarte soutane in het Vaticaan
Naast de rode soutane is er ook een zwarte versie met gekleurde details. Deze worden gedragen tijdens de dagelijkse werkzaamheden van de kardinalen en bisschoppen. Aan de kleur kun je zien wat voor functie iemand vervult.
Wanneer de details amarantrood zijn, vergelijkbaar met fuchsia, dan is diegene een niet-kardinale bisschop. De bisschoppen zelf dragen ook een zwarte soutane, alleen dan in combinatie met scharlakenrood. Zij dragen hierbij vaak een borstkruis met een groene of gouden ketting.
Zo zie je maar dat, net zoals alle andere uniformen, ook de kardinalen van de Paus niet zomaar iets aantrekken. Achter elk detail en elke kleur zit weer een gedachte. Zo kijk je ineens heel anders tegen deze gewaden aan.
Groetjes,
