Bij het onderzoeken van een scheepswrak kun je van alles tegenkomen. Maar werkkleding dat nog compleet is, dat is wel heel bijzonder. Daarom heeft een werkbroek die sinds 1857 op de bodem van de oceaan heeft gelegen bij een veiling het recordbedrag van 123.000 euro opgeleverd. Een behoorlijk hoog bedrag, maar het verhaal achter de broek is ook wel heel bijzonder.
S.S. Central America
Het verhaal begint in 1988, toen er bij de kust van South Carolina (Amerika) een scheepswrak werd ontdekt. Het schip, de S.S. Central America, bleek vol te zitten met duizenden ponden goud, afkomstig uit Californië.
Tijdens het onderzoek van het wrak, dat jaren in beslag nam, ontdekt men nog veel meer interessante spullen. Zo werd er in 1991 een koffer gevonden van John Dement. Dit was een veteraan van de Mexicaans-Amerikaanse oorlog uit Oregon. Dement blijkt na zijn carrière als soldaat inkoper te zijn geweest voor de winkel die werd gerund door zijn familie. Voor zijn werk overleefde hij veel stormachtige scheepsreizen, maar niet de orkaan in 1857.
Tijdens zijn laatste reis zonk de S.S. Central America, samen met 225 passagiers en bemanningsleden. Ook zijn koffer belandde op de bodem van de oceaan. Hierin zaten onder andere sokken, nachthemden en boeken. Omdat de koffer zo goed afgesloten was, kon er weinig zuurstof inkomen. Hierdoor waren veel spullen in goede staat bewaard gebleven.
Werkkleding uit 1857 in de oceaan gevonden
In de koffer zat ook een werkbroek met bruine en zwarte vlekken, gemaakt van een dikke stof. Omdat er geen label aan zit, weet men niet wie de broek heeft gemaakt. Onderzoekers denken dat de broek afkomstig is van Levi Strauss, één van de eerste makers van spijkerbroeken, omdat hij in deze periode een belangrijke handelaar was.
De verkopers van de broek vinden de sluiting met vijf knopen en het model ook wel erg lijken op Strauss zijn stijl. De broek zou daarom van hem kunnen komen of juist voor hem gemaakt kunnen zijn. Destijds werden spijkerbroeken trouwens vooral gebruikt als werkbroeken voor mijnwerkers.
In 1873 patenteerde Strauss samen met zijn compagnon Jacob Davis de eerste moderne spijkerbroek. Dit gebeurde dus zestien jaar na het zinken van het schip. Dat zou kunnen betekenen dat deze broek de voorloper was van de spijkerbroek zoals we die nu kennen.
Tracey Panek, historicus en directeur van de Levi Strauss & Co. Archives, zegt niet te kunnen vaststellen dat de broek daadwerkelijk van Levi Strauss afkomstig is. De lichte kleur, het ontbreken van knopen voor bretels (wat destijds gebruikelijk was) en de extra knoopsgaten zorgen ervoor dat Panek twijfelt. Ze zegt dat de eerste broeken geen vijf maar vier knopen hadden. Ook zou de broek uit het scheepswrak niet lijken op de modellen uit de archieven van Levi Strauss.
Of de broek nu wel of niet afkomstig is van de bekende jeansontwerper, uniek is hij zeker. Daarom heeft de werkbroek afgelopen december tijdens een veiling 114.000 dollar, omgerekend 123.000 euro, opgeleverd.
Juridische strijdt om schip uit de oceaan
Je zult je misschien wel afvragen waarom de broek, die in 1991 gevonden werd, nu pas is geveild. Ook dat is een bijzonder verhaal.
De S.S. Central America werd in 1988 gevonden door Thomas G. Thompson. Hij was destijds de eigenaar van bergingsbedrijf Columbus America Discovery Group. Om zijn zoektocht naar het schip te financieren haalde hij in de jaren tachtig geld op bij investeerders. In totaal ontving hij 12 miljoen dollar van 161 partijen.
Toen hij het wrak ontdekte bleek het vol te zitten met gouden munten. Het was zoveel, dat het de grooste vondst van oud goud in de Amerikaanse geschiedenis werd. Thompson verkocht het goud voor 52 miljoen dollar. Hij schreef er ook een boek over, genaamd America’s Lost Treasure (1998).
Thompson wilde de opbrengst van zijn schip alleen niet delen met de investeerders, wat zorgde voor een juridische strijd. Toen hij in 2012 werd aangeklaagd en voor de rechtbank moest verschijnen, vluchtte hij. Gedurende drie jaar was hij voortvluchtig, tot hij in 2015 werd gearresteerd door de Amerikaanse marshals in Florida. Hij woonde daar al twee jaar in een hotel samen met zijn vriendin. Al die tijd zou hij zijn hotelkosten contant hebben betaald.
Straf voor minachting en weigering om mee te werken
Hij kreeg een gevangenisstraf van twee jaar en een boete van 25.000 dollar omdat hij niet was verschenen in de rechtbank. Daarnaast werd hem verzocht om mee te helpen met het zoeken naar de overige 500 munten die nog niet verkocht waren. Hij gaf aan dat hij de munten, met een waarde van 2,5 miljoen dollar, had overgedragen aan een trust (vermogensbeheerder) in Belize. Omdat hij weigerde mee te werken kreeg hij eind 2015 van een andere rechter te horen dat hij in de gevangenis moest blijven. Daarnaast kreeg hij voor iedere dag dat hij niet mee wilde helpen met het zoeken naar de munten 1.000 dollar boete.
In 2017 diende hij een verzoek in om zijn hechtenis op te heffen. Een hechtenis in verband met minachting van de rechtbank mag officieel namelijk maar 18 maanden duren. Op dat moment had zijn dagelijkse boete ervoor gezorgd dat hij 1,7 miljoen dollar verschuldigd was. Zijn verzoek werd afgewezen omdat de wet voor minachting volgens de rechter niet bij hem van toepassing was. Dit kwam omdat de zaak ging om ‘objecten van economische waarde’.
In 2018 oordeelde een jury dat Thompson de investeerders 19,4 miljoen dollar moet betalen. In eerste instantie stemde hij in om de overige munten over te dragen, maar later gaf hij aan dat hij niet wist waar deze precies waren opgeslagen. Ook weigerde hij de investeerders te betalen. Volgens Steven Tigges, de advocaat van een van de investeerders, zou deze betaling ervoor zorgen dat hij vrij zou komen.
Tot op de dag van vandaag zit Thompson, inmiddels zeventig jaar oud, nog steeds in de gevangenis. Hij zegt last te hebben van een ziekte die ook wel het chronisch vermoeidheidssyndroom wordt genoemd. Dit zou zijn kortetermijngeheugen hebben aangetast.
Ik ben benieuwd of de overige munten ooit nog teruggevonden gaan worden en of de investeerders hun geld nog zullen ontvangen. Maar afgezien van het geld, de gevonden spullen hebben ons ook een schat aan informatie opgeleverd. Want wie had nu bedacht dat een werkbroek die al zo oud is het zal overleven op de bodem van de oceaan?
Groetjes,
